[չեզոք բայ]
1. Մասերի՝ կտորների՝ բեկորների բաժանվել պայթյունից: Ռումբը պայթեց խրամատի առջևում:
2. Ներքին ճնշումից՝ կենտրոնախույս ուժերի ներգործությունից ևն մասերի բաժանվել՝ ճաքել՝ պատռվել: Ապակյա անոթը պայթեց:
3. Պայթուցիկ նյութի բռնկվելուց ու պայթյունից ճայթյուն առաջացնել, ճայթել: Հեռվում դղրդյունով պայթում Էր ուժանակը:
4. Կրակվել, կրակոցի ձայն հանել: Պայթում Էին հրացանները (Հ. Հակոբյան):
5. (փոխաբերական) Դղրդալ, դղրդյուն հանել՝ բարձրացնել: Ամպերը պայթում են. ուր որ է կփլվեն երկրի վրա:
6. (փոխաբերական) Պայթեցվել, պայթուցիկ նյութերով՝ ռումրեբով ևն կործանվել՝ քանդվել: Տարածվել Է մի ուրիշ սարսափելի կարծիք, որ պայթել Է բերդը (Ե. Չարենց):
7. (փոխաբերական) Պատյանը մասերի բաժանվել՝ ճեղքվելով բացվել: Իրար ետևից պայթում են բողբոջները:
8. (փոխաբերական) Անսպասելիորեն և ամենքին հայտնի դառնալ՝ լալել, տարածվել: Պատերազմի լուրը պայթեց, ինչպես որոտը պարզկա երկնքում (Ա. Բակունց):
9. Պատյանը՝ արգելակող կեղևը ևն ճեղքելով արտաժայթքել՝ ժայթքել: Նրա շնորհիվ մեր ամրոցը մի հրաբխի վրա Է կանգնած, որ ամեն րոպե պայթելու վրա Է (Րաֆֆի):
10. Բռնկվելով՝ բոցավառվելով մեծ ուժ՝ Էներգիա արտազատել՝ արտամղել՝ առաջացնել: Ամբարների ագատ տարածության մեջ կուտակված գազը, ընդհարվելով մի չնչին կայծի, պայթում Է հազարավոր թնդանոթների գորությամբ (Շիրվանգադե):
11. Ուժգնորեն զարկվելով՝ բախվելով մի բանի՝ շռնդյունով փշրվել՝ բեկորների բաժանվել: Նորից մի ալիք պայթեց նավակի կողի վրա (Վրթ. Փափազյան):
12. (փոխաբերական) Բուռն կերպով սկսվել՝ ծագել՝ տեղի ունենալ: Գուցե պայթեր մի թունդ վեճ, եթե ներս չգար մի ...մարդ (Դ. Դեմիրճյան):
13. (փոխաբերական) Որոտընդոստ ձայնով տեղի ունենալ, որոտընդոստ ձայն բարձրացնել, թնդալ: Դահլիճում պայթեց ծափահարություն (Ն. Զարյան):
14. (փոխաբերական) Կաշկանդումից՝ զսպումից՝ արգելքից ազատվելով արտահայտություն՝ դրսևորում ստանալ, բուռն կերպով արտահայտվել: Առտվընեի վեր գսպված հազումն Էր, որ ալ կպայթեր (Ե. Օտյան):
15. (փոխաբերական) Պատռվել: Նեղ հագուստը նրա աթլետիկ մարմնի վրա առաջին իսկ շարժումից պայթեց, պատառ-պատառ եղավ: Աղիքը՝ լեղապարկը պայթել:
16. (փոխաբերական) Զայրանալ, սաստիկ հուզվել (սովորաբար՝ առանց արտահայտելու հնարավորություն ունենալու): Զրպարտված նախագահը պայթում Էր, չէր կարողանում տեղում հանգիստ նստել, իսկ
զրպատիչը, թեև արդեն մերկացված, բայց իր վրա չէր վերցնում:
17. (փոխաբերական) Հանկարծակի և կատաղորեն բարկությունը՝ հուզմունքն արտահայտել: - Բայց դա չէ՞ որ գնդապետական է: -Գնդապետակա՞ն,- պրոֆեսորը հանկարծ պայթեց,- Ո՞ր հիմարն է հորինել այդ
(Բ. Պոլեվոյ):
18. (փոխաբերական) Իրեն ուտել, նախանձից՝ չարությունից ևն ճաքել՝ հոգու բուռն խռովք ապրել: Ես կանգնեցի այն բարձր պատուհանի տակին, որ տանտիրոջ տղան նախանձից պայթի (Ե. Չարենց):
19. (փոխաբերական) Փքվելով՝ ուռչելով սատկել: Եզը նորաբույս առվույտ կերավ ու պայթեց:
20. (փոխաբերական) Լիքը՝ տարողության ծայրահեղ չափով լցվելով նեղություն տալ: Փուչիկը պայթում էր:
21. (լեզվաբանություն) Միանգամից և ուժգնորեն իրարից հեռանալ՝ անջատվել (արտասանական գործարանների մասին):

չբ. 1. Տրաքվել, ժայթքել, (արևմտՈ.) ճաթել, ճայթել, (բրբ.) պլթալ, պլթել, պլխել, պխլել, կոմբալ, ռախալ, բդկել: 2. Պոռթկալ:

եցի 1. Разрываться, разорваться, взрываться, взорваться. 2. Лопнуть, лопаться. 3. Греметь, взрываться. 4. Палить (стрелять). 5 (փխբ.) Возмущаться.