[չեզոք բայ]
1. Ծանր դառնալ, քաշը՝ կշիռն ավելանալ:
2. Գիրանալ, ծանրամարմին դառնալ:
3. (փոխաբերական) Լցվել, ատոքանալ: Այդպես ցողունն Է հանդում ծանրանում (Ե. Չարենց):
4. Հոգնելուց թուլանալ՝ բթանալ (մարմնի և անդամների մասին): Դուրս են գալիս նրանք, որոնք հետկեսօրյա քնից ծանրացել են (Ա. Բակունց):
5. Դժվարանալ, շատանալով դժվարություններ առաջ բերել: Միքայելի աշխատություններն այժմ ավելի ծանրացան (Շիրվանզադե):
6. Ավելանալ, մեծանալ, հավելումով դրությունը՝ վիճակը դժվարին դարձնել: ...Ապրուստի պիտույքների վրա ծանրանամ են ավելի խանի անտանելի հարկերը (Րաֆֆի):
7. Ծանր՝ լուրջ՝ վտանգավոր բնույթ ստանալ: Երեկոյան հիվանդի դրությունն ավելի ծանրացավ (Ա. Բակունց):
8. (փոխաբերական) Ճնշել, ծանր կերպով ազդել, ճնշող ազդեցություն ունենալ: Դալար սրտիս սուրբ արցունքը քարացավ ու ծանրացավ սրտիս վրա դառնագին (Ավ. Իսահակյան):
9. (փոխաբերական) Հատկապես կանգ առնել՝ շոշափել՝ արծարծել, հատուկ ուշադրության առարկա դարձնել: Զեկուցողը ծանրացավ վեճի առարկա դարձած հարցի վրա:
10. (փոխաբերական) Կուտակվել, թանձր՝ խիտ կերպով տարածվել: Հորիզոնի վրա կրկին ամպերն են մութ ծանրանում (Ե. Չարենց):
11. (փոխաբերական) Լարված դառնալ, շիկանալ: Մթնոլորտը ծանրացավ, հնշեց թանձր լռությունը (Դ. Դեմիրճյան):
12. Ծանրաբեռնվել, որևէ բան առատորեն ունենալ՝ կրել: Սեղանը ծանրացել Էր ուտելիքներից (Գ. Սևունց):
13. (փոխաբերական) Ծանր կացություն՝ դրություն՝ վիճակ ստեղծվել: Շրջապատման մեջ մնացած ջոկատի դրությունը ծայրահեղորեն ծանրացել Էր:
14. Կյանքի պայմանները վատթարանալ: Ապրուստը՝ կյանքը ծանրանալ:
15. Իր ծանրությամբ ճնշել: Ապառաժի հսկայական բեկորը ծանրացել Էր նրա վրա, և նա արդեն շնչել չէր կարողանում (Լ. Բուսենտր):
16. Լրջանալ, ծանրաբարո դառնալ: Այդ թեթևսոլիկ աղջիկն այնպես էր ծանրացել, որ ճանաչել չէր կարելի:
17. Վրան մի բան իջնելով՝ հենվելով ճնշել՝ սեղմել: Հենց այդ միջոցին մի ուժեղ ձեռք ծանրացավ նրա ուսին (Ժ. Վեռն):
18. Հակվել դեպի ցած, խոնարհվել, կռանալ: Լի հասկերն են ծանրացել գլուխներով ոսկեգույն:
19. Տևական և դժվարին լինել, սաստկանալ: Ձմեռը՝ շոգերը ծանրացան:
20. Ծանր լինել շնչելու համար, ապականվել (օդի մասին):
21. Համը կամ հոտը ծանր՝ անախորժ դառնալ (ուտելիքների մասին):
22. Հոգսը՝ հոգալու պատասխանատվությունը մեկի վրա ընկնել: Շինանյութերի հայթայթման ամբողջ գործը ծանրացել է նրա վրա:
23. Բովանդակությամբ ծանրակշիռ՝ հարուստ դառնալ, իմաստավորվել: Նոր խոհերով են ծանրացել Համո Սահյանի ստեղծագործությունները:
24. (փոխաբերական) Վերահաս լինել, սպառնալ: Ֆիզիկական բնաջնջման վտանգն էր ծանրացել մեր ժողովրդի վրա, բայց ծագեց նոյեմբերյան արշալույսը և փրկեց նրան ոչնչացումից:
25. Դժվարությամբ մարսվել, չմարսվելով նեղություն՝ անհանգստություն պատճառել: Կերածը ծանրացել է ստամոքսում:
26. Դժվարություններ ներկայացնել, բարդանալ, դժվարանալ: Այդ հարցն այնքան ծանրացել է, որ դժվար թե շատով լուծվի:
27. Լսողությունը թուլանալ, ծանրականջ դառնալ:
28. Հղիանալ, ծանրել (անասունների մասին):
29. Հղիության պատճառով ծանրաշարժ դառնալ (կանանց մասին):
30. Թեթևությունը՝ շարժունությունը՝ դյուրաշարժությունը կորցնել: Ոտքերը ծանրացել են, դժվար է քայլում:
31. Մեկին ծանրաբեռնել իրեն խնամելու հոգսով, մեկի վրա բեռ դառնալ: Դժվարություններն է՛լ ավելի մեծացան այն ժամանակ, երբ զոհված եղբոր ընտանիքը ծանրացավ նրա վրա:
32. Խճողվել, կողմնակի՝ ավելորդ տարրերով՝ տեղեկություններով ևն ծանրաբեռնվել: Ոճը՝ լեզուն ծանրանալ: Ամեն կարգի ավելորդաբանություններով լցվել է վեպը և ծայրահեղորեն ծանրացել:
33. Անբարեհամբույր՝ անմարդամոտ դառնալ: Հիվանդությունից հետո բնավորությունը շատ է ծանրացել:
34. (փոխաբերական) Իջնել, պատել, տիրել, համակել: Լինում են վայրկյաններ, երբ տխրությունը ծանրանում է վրաս:
35. Դժվարությամբ տեղի ունենալ, կանոնավոր աշխատանքը՝ աշխատելու կանոնավորությունը խախտվել:
Շնչառությունը՝ սրտի աշխատանքը ծանրանալ:
36. (փոխաբերական) Կաշկանդել, որևէ բանի արգելք՝ խոչընդոտ հանդիսանալ: Նորի՝ առաջադիմականի վրա դեռ ծանրացել է ավանդամոլությունը:
37. (փոխաբերական) Ծանրությունը՝ դժվարությունը ընկնել մեկի՝ մի բանի վրա, կենտրոնանալ: Գլխավոր հարվածը ծանրացավ աջ թևի վրա:
38. (փոխաբերական) Ընկնել, դրվել, բարդվել: Եթե ես կուրացնեմ Բերին, այդ հանցանքը քեզ վրա պիտի ծանրանա (Մուրացան):

չբ. I. Դժվարանալ, լրջանալ, բայւդանալ, կնճռոտվել, խստանալ, սաստկանալ. վատթարանալ, վատանալ: 2. Շեշտել, պնդել, շեշտը դնել: 3. Տես Հղիանալ:

թեթևանալ

ացա 1. Тяжелеть, отяжелеть. 2. Полнеть, располнеть, пополнеть. 3. Увеличиваться, увеличиться, прибавляться, прибавиться. 4. Сгущаться, сгуститься. 5. Ухудшаться, ухудшиться. 6. (փխբ.) Остановиться, задержать своё внимание. 7. Падать, пасть. 8. Грустить, загрустить, тосковать, затосковать. 9. Остепеняться, остепениться. 10. Затягиваться, затянуться, принимать затяжной характер. 11. Опускаться, опуститься. 12. Налегать, налечь. 13. Приобрести неприятный привкус. 14. Не перевариваться. 15. Частично оглохнуть, туго слышать. 16. (բրբ.) Беременеть, забеременеть. 17. Стать обузой. 18. Стать тяжеловесным, тяжёлым (о слоге). 19. Стать тяжёлым (о характере). 20. Накапливаться, накопиться. 21. Затрудняться, затрудниться. 22. Лечь грузом. 23. Концентрироваться, сконцентрироваться. ◊ Մեկի՝ մի բանի վրա անեծք ծանրանալ на ком-, (чём-нибудь) лежит проклятие. Կոպերը ծանրանում են клонит ко сну, глаза слипаются. Խղճի վրա ծանրանալ лежать на чьей-либо совести.